Наши публикации
Тарих
ХХ-нчы асруну биринчи яртысында яшагъан къумукъ ярыкъландырывчуларыны Къырым булангъы байлавлукълары
(Связи кумыкских просветителей первой половины XX века с Крымом)
Дагъыстанлыланы, оланы арасында къумукъланы да, Къырым ярыматавунда яшайгъан халкълар, айрокъда къырымтатарлар булангъы байлавлукълары тарихни теренлерине гете. Амма бу темада язылгъан гьеч бир айрыча макъала, не китап гьалиге ёкъ. Янгыз орта асруланы алып къарап, ахтарса да, эсге гелеген зат будур: бизин аралыкъларыбыз, гьалиги замандан эсе, алдынгъы-бырынгъы девюрлерде кёп ва, къарагъанда, терен де болгъанлыгъы арагъа чыгъа. Булар - аслу гьалда сиясат-политика, экономика, маданият байлавлукълар. Макъалабызны темасы белгили бир агъымда болмакъ саялы, мен олардан бир-нечелерин янгыз эсгерип оьтейим.
Материальная и духовная культура кумыков
Библия на кумыкском языке
"Библия" ... была издана на кумыкском языке еще в 1809 г. шотландским миссионерам Г. Брайтоном в Каррасе (Каргалы) под Пятигорском
Материальная и духовная культура кумыков
Проблемы подготовки подрастающего поколения Дагестана к труду и самостоятельной жизни в творческом наследии Абусупияна Акаева
Во главу угла при подготовке юношей и девушек к самостоятельной жизни Акаев ставил вопрос об обогащении молодежи знаниями всех предшествующих поколений. При этом без различия на страны или же народы, от которых перенимаются эти знания. Показательно в этом плане выступление на совещании алимов-арабистов Дагестана в феврале 1925 года, где Абусупиян говорил о том, что «Магомед завещал ходить учиться хоть за тридевять земель, почему не противны мусульманству науки на каких бы языках это не было. Перенимая от Европы культуру и просвещение, мы берем себе то, что нам принадлежит по праву наследства, так как сама Европа переняла науки от арабов…»
Общество вчера, сегодня, завтра.
Нашему роду нету переводу
Мы же с глубоким удовлетворением можем констатировать: за сто с лишним лет численность кумыков возросла с 83 тысяч в 1897 г. до 425 тыс. в 2002 г., т.е. в 5 раз. А между тем еще в 1910 г. венгерский тюрколог Юлиус Немет, побывавший в научной командировке среди кумыков, пророчил: "этот народ по всем признакам быстрыми темпами ассимилируется русскими...". Пророчество его не оправдалось, ни тогда, ни сейчас, через 100 лет.
Макъалалар
Къумукъбийни оьлюмю.
Уллу тарихчи профессор, доктор Кырзыогълуну артындан
Анкарадан къайгъылы ва аччы хабар етген. Тюркияны инг уллу тарихчилеринден болгъан профессор, доктор М. Фахреттин Кырзыогълу арабыздан айрылгъан. Оьтген февраль айны 10-нда, хамисгюню, юрегини авруву себеп болуп, яшавун тамамлагъан профессор, доктор Крырзыогълу, Гьажи Байрам межитинде жума намазыны арты булан къылынгъан жаназа намаздан сонг Жебечи Асры Мазарлыгъында (къабурларында) Гьакъгъа табушгъан.
Тарих
"Каталония атласы" не йимик маълуматлар бере?
1375-нчи йылда Испанияда этилген бу эсги картада Алтын Орда шагьарларыны (вилаятларыны) арасында Къыбла-Гюнчыгъыш Кавказда Каспий денгиз ягъасында Таргъу да Дербент де гёрсетилген. Бу зат бизин тамаша этдирме тюшмей. Неге тюгюл де, тезги орта асрулардан берли де испаниялылар ва бютюн марипатлы европалылар бу янларда янгыз бу шагьарланы (вилаятланы) биле болгъанлар. Булай бир тарихи маълуматлар булар булан да битип къалмай... Тёбенде о гьакъда айтыла.
Къумукъ сёзню усталары
"Язывчу болмакъ - касбу тюгюл, къысмат..."
Дагъыстанны халкъ язывчусу, драматург, таржумачы Магьаммат-Солтан Ягьияев булангъы бир ахшамгъы лакъырдан...
Шаухалы и Шаухальство Тарковское
Таргъу шавхалланы (князьланы) герби.
Тарихден бир япракъ.
Таргъу шавхалланы яни Россия тарихинде Тарковскийлер деген рус къайдалы князь фамилиясы булан белгили къумукъ гьукумдарларыны гербин (бийтухум белгисин) архивлерден хыйлы излеп, ахтарып тапмагъа тюшдю. Гьали ону булан биринчи гезикде къумукъ охувчуларыбызны да таныш этме сюемен...
Тарих
Хазарлар бизин кимибиз бола?
Белгили тарих язывчу Баммат Атаев хазарланы ва къумукъланы тарихи гьакъында пикирлеше
Оьтген гюнлерде "Ёлдашны" баш редактору Камил Алиев редакцияда белгили язывчу, къумукъланы тарихине багъышлангъан ва охувчуланы янындан генг кюйде тергев къазангъан бир-нече асарланы автору Баммат Атаев булан ёлукъду...
Макъалалар
Космос байлавлукъланы къургъан уллу алимибиз.
Мурат Къаплановну оьз яшавуну ва илму чалышывуну яшыртгъын сырлары
Техника илмуланы доктору, профессору, СССР-ни Пачалыкъ савгъатыны эки керен лауреаты, айтылгъан алим, космос байлавлукъланы къурувчусу Мурат Къаплановну аты ва макътавгъа лайыкълы илмуда этген уллу къошуму артдагъы заманлар болгъанча яшырылып турду...
Ачыкъ лакъыр
Къумукъ америкада да къумукъ
Ачыкъ лакъыр (Камил Алиев, газета "Ёлдаш").
Газетни баш редактору Камил Алиев интернетден таба Америкада тезден берли уьягьлюсю булан бирге яшайгъан ва ишлейген белгили алим, техника илмуланы доктору, профессор Ильмутдин Абдулагьатов булан къужурлу лакъыр этген.
Макъалалар
Сакинат-бийкебизни тувгъан гюнюнде
Халкъыбызны темел тарихине мекенли кюрчю салгъан "Къумукъланы" ва оьзлеге биз сый этип гелеген хыйлы илму китапланы автору, баш тарихчибиз болгъан профессор Сакинат Шигьамматовна Гьажиевагъа ол оьзю бир йыл алда дюньялар Есине табушмагъан эди буса, октябрь айны 14-де 90 йыл тамамланажакъ эди.
Макъалалар
"Тюркияда къумукълагъа бакъгъан якъдагъы гьаваслыкъ бир заманда да сёнмежек"
Бираз алларда газетни баш редактору Камил Алиев белгили тюркиялы алим, филология илмуланы доктору Четин Пекажардан интернетни арачылыгъы булан бир-нече соравлагъа жаваплар алгъан.
Макъалалар
Таргъудан чыкъгъан уллу алим
Илья Анисимовну (Нисим-огълуну) яшаву ва илму яратывчулугъу
Илья Анисимов кимдир, кимлердендир? Илмуда байлавлу бугюнге ерли топлангъан материаллагъа таянып ва архивлерден оьзюбюз жыйма болгъан маълуматланы да къоллап, бу соравлагъа жавап берип, о уллу алим булан охувчуларыбызны да таныш этсек, пайдалы болмай къалмажагъы ачыкъ англашыла.
Макъалалар
Рутул беклери кимлердендир?
Тухум тарихлерине байлавлу бир ёрав
ХVI-нчы юз йылны ахырларындагъы тарихлерде, Таргъу шавхаллары рус пачаларына язгъан кагъызларда рутул беклери эсгериле. Амма мундан сонг бу тухумну уьч наслусу тувуп-алышынып, ХУ11-нчи юз йылны ахырларына ерли оьмюрлерин узатса да, оланы тухум тарихи илмуда бу гюнге ерли ахтарылып, ачыкъ болуп битмеген. Олар кимлердир, кимлердендир, бу соравлагъа байлавлу алимлерибизни не йимик ёравлары ва пикрулары бар экен?
С. Къазбеков, Избербаш
Ответы на вопросы читателей
Французлагъа къаршы ватан давну къумукъ ортакъчылары.
Тарихге байлавлу соравлар
Гьюрметли "Ёлдаш" газет, тезде уллуларыбыздан эшитгенмен, 1812-нчи йылгъы французлагъа къаршы Ватан давда бизин къумукълардан ортакъчылыкъ этгенлер болгъан деп. Эсиме геле, бу гьакъда аз буса да хабары бар гиши, оьзгелеге де англатыв берсе, оьтесиз пайдалы болур эди. Неге тюгюл де, мен тюз англай бусам, бу халкъыбызны тарихини гьали болгъунча билинмей турагъан, тек оьтесиз къужурлу бир сагьифасы.
А. Абреков,
Моздок (Къызлар юрт)
Ачыкъ лакъыр
"Халкъыма айтма деп жыйып турагъан бир минг сёзюм бар"
Белгили шаирибиз Бадрутдин Магьамматов оьз яшавуну ва яратывчулугъуну гьакъында хабарлай.
Оьтген гюнлерде "Ёлдашны" баш редактору Камил Алиев редакцияда белгили шаир ва таржумачы, халкъны арасында генг кюйде яйылып сююв къазангъан кёп санавдагъы чебер асарланы, йырланы автору Бадрутдин Магьамматов булан ёлукъду...
Кумыкское народное движение (КНД) "Тенглик"
"Тенглик": предпосылки возникновения и тенденции развития.
Кумыкское народное движение (КНД) "Тенглик" - самостоятельная общественно-политическая организация, возникшая как естественная форма саморазвития, самоорганизации народа в переходный период от тотально-организованного общества к демократически организованному. Предшественником КНД "Тенглик" считается правозащитная группа "Братство кумыков" (БК), объединявшая представителей интеллигенции и студенчества в 70-е годы, имевшая целью выражение и защиту прав (интересов) кумыкского народа, но решительно тогда же подавленная тоталитарным режимом.
Кумыкское народное движение (КНД) "Тенглик"
Кумыкское Народное Движение (КНД) "Тенглик"
(публикация 1993 года)
"Тенглик" - одна из влиятельных общественно-политических движений в Дагестанской ССР. Штаб-квартира находится в г. Махачкале...
Исторические сведения о кумыках
Еще раз об Анжи
...мы ставим перед собой следующую задачу: рассмотреть на основании имеющихся исторических свидетельств и некоторых фольклорных данных кумыков вопрос об историко-лингвистической природе топонима и высказать по нему некоторые свои этимологические соображения.
